บว่อ-ฆึ ดูเส่อวอ เลอต่าโอะมู พิธีกรรมความเชื่อในไร่หมุนเวียน

ชาวกะเหรี่ยงเชื่อว่าผลผลิตจากไร่หมุนเวียนของตนนั้นมาจากตนร่วมกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ต่าง ๆ ดังนั้น หลังจากปลูกข้าวเสร็จแล้วชาวกะเหรี่ยงจำทำพิธี “บว่อ ฆึ” ซึ่งเป็นการเลี้ยงเจ้าที่เจ้าทางที่อยู่ในไร่รวมทั้งคอยช่วยดูแลปกป้องไร่หมุนเวียนให้มีความอุดมสมบูรณ์ปลอดภัยไร่โรคร้ายรวมไปถึงผู้ที่ทำไร่หมุนเวียนให้มีความปลอดภัยอยู่ดีมีความสุข

พิธี “บว่อ ฆึ” เป็นพิธีกรรมที่ทำในครอบครัวที่ทำไร่หมุนเวียนด้วยกัน โดยทั่วไปพิธีนี้เริ่มต้นจากบ้านผู้นำทางจิตวิญญาณ “ฮีโข่” แล้วตามด้วยครอบครัวอื่น ๆ

ในการประกอบพิธี “บว่อ ฆึ” นั้นหัวหน้าครอบครัวแต่ละบ้านจะเป็นผู้ประกอบพิธีส่วนสมาชิกคนอื่นๆจะช่วยเตรียมเครื่องประกอบพิธีกรรมเช่นหมูไก่ตัวผู้และไก่ตัวเมียข้าวพืชผักเหรียญโบราณสร้อยลูกปัดและที่ขาดได้เลยคือเหล้าส่วนแท่นพิธีนั้นทำด้วยไม้ไผ่

• เจ้าที่ เจ้าทาง เจ้าป่าเจ้าเขา วันนี้ขอท่านทั้งหลายจงมารับคำขอขมาที่นำมาถวายด้วย หมู ไก่ เหล้าขอให้มากินชิ้นส่วนสำคัญที่นำมาถวายด้วยขอให้ทุกคนรอบพ้นจากอตรายรอบพ้นจากการเจ็บไข้ได้ป่วยขอให้ผลผลิตสวยงาม เขียวขจี ออกดอกออกผล

• เทพแห่งไฟเอย ไฟคือผู้ที่ร้อนที่สุด คือผู้ที่เผาไหม้ทุกสรรพสิ่ง วันนี้มาเลี้ยงเจ้า เจ้าจึงรับคำขอขมา ให้มากินชิ้นส่วนสำคัญที่นำมาถวาย แล้วดลบันดาลให้ข้าวในไร่สวยงาม เขียวขจี ออกดอกออกผล

หนึ่งในคำอธิฐานจิตของผู้นำจิตวิญญาณและเจ้าของไร่หมุนเวียนแปลงนั้นที่แสดงถึงการทดแทนบุญคุณเจ้าที่เจ้าทางในพื้นที่เหล่านั้น ที่ได้ให้มนุษย์ได้ใช้ประโยชน์ รวมไปถึงขอบคุณธรรมชาติ ทั้งดิน น้ำ ลม ไฟ ที่เกื้อกูลให้พืชผลเจริญงอกงามให้มนุษย์และสัตว์ได้ดำรงชีวิตอย่างเรียบง่าย

ณ. ที่แห่งนี้ ไร่หมุนเวียน บ้านแม่อมยะ ต.ท่าสองยาง อ.ท่าสองยาง จ.ตาก เมล็ดพันธุ์ไร่หมุนเวียนกำลังเบ่งบาน ปีนี้บ้านแม่อมยะ ทำไร่หมุนเวียนแปลงใหญ่ 900 ไร่ โดยใช้กรรมสิทธิ์หน้าหมู่ แปลงรวม หรือ โฉนดชุมชน โดยระบบแปลงรวมนี้ีได้รักษาความหลากหลายทางเมล็ดพันธุ์ ทีมวิจัยชุมชนได้รวบรวมเมล็ดพันธุ์ในไร่หมุนเวียน พบว่า บ้านแม่อมยะ มีพันธุ์ข้าว และพืชผักชนิดอื่น ๆ ที่ปลูกในไร่หมุนเวียน รวมแล้ว 80 ชนิด

พื้นที่บ้านแม่อมยะ มีจำนวนประชากร 402 คน จำนวนครัวเรือน 63 หลังคา ผู้หญิง 178 คน ผู้ชาย 224 คน ร่วมกันดูแลรักษาผืนป่าแผ่นดินแม่ ที่เรียกว่า พื้นที่จิตวิญญาณ “ดูเส่อวอ เลอต่าโอะมู” จำนวน 15,664.51 ไร่ โดยใช้ความเชื่อเป็นเครื่องมือจัดการทรัพยากรธรรมชาติให้คงอยู่มายาวนานกว่า 200 ปีตามหลักฐานการตั้งถิ่นตามประวัติศาสตร์

ทั้งนี้ชุมชนที่วัฒนธรรมประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนาน กำลังได้รับความเดือดร้อนการประกาศพื้นที่ป่าตามกฏหมายทับพื้นที่ชุมชน ชุมชนบ้านแม่อมยะ เป็น 1 ใน 49 ชุมชน แม่ฮ่องสอน – ตาก ที่ได้รับผบกระทบจากการประกาศอุทยานแห่งชาติแม่เงา (เตรียมการ)

มาถึงตรงนี้เราเพียงอยากนำเสนอมิติของการดำรงไว้ซึ่งอัตลักษณ์ของชาติพันธุ์ ตาม มติ ครม. 3 สิงหาคม 2553 แนวนโยบายและหลักปฏิบัติในการฟื้นฟูวิถีชีวิตชาวกะเหรี่ยง ในประเด็น การจัดการทรัพยากร ข้อที่ 6 ส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพในชุมชนบนพื้นที่สูง เช่น การรักษาความหลากหลายของการสร้างพันธุ์พืช การสร้างความมั่นคงทางอาหาร การสร้างความสมดุลของระบบนิเวศผ่านกระบวนการระบบ ”ไร่หมุนเวียนมรดกภูมิปัญญาโลก”

Gallery

Guide ใกล้ : Application คู่ใจคนชอบท่องเที่ยวตัวจริง

Guide ใกล้ เหมือนมีไกด์ไว้ใกล้ตัว
Application นี้จะช่วยแนะนำว่า ตำแหน่งรอบตัวเรามีที่เที่ยว ร้านอาหาร ร้านขายของ ที่พัก หรือสถานที่จุดใดน่าแวะไปสัมผัส ชิม ช็อป แชะ แชร์ พร้อมกิจกรรมเด่นประจำเดือน แผนที่ลงจุดใช้งานง่าย ดูสนุกและสะดวก แค่ดูภาพสวยๆ ก็อยากไปแล้ว

Writer/ Photographer

มูลนิธิพัฒาภาคเหนือ สำนักงานเชียงใหม่

Relate Place

Eat

Under The Tree

เป็นร้านกาแฟน้องใหม่ในเมืองอุดร ที่ใครเห็นเป็นต้องหลงรัก ทั้งการตกแต่งร้านหวานๆ สไตล์อิงลิชคันทรี่ เปิดเพลง Bossa เบาๆ เคล้าบรรยากาศชวนฝัน และบริการที่เป็นกันเอง

Eat

แกลเลอรี กาแฟดริป สาขาวังบูรพา สาขาใหม่แต่คุณภาพดีต่อใจเหมือนเดิม

ถ้าเอ่ยชื่อ ”แกลเลอรี กาแฟดริป” คอกาแฟจะรู้ว่าเขาเปิดร้านอยู่ที่หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานครมานานหลายปีแล้ว และเมื่อต้นปี 2560 นี้เองที่มีการขยับขยายสาขา 2 มาอยู่ในพื้นที่ของโรงแรมคชา เบด แถวแยกสามยอด ย่านวังบูรพา

News

วนาเบลล์ รีสอร์ท เกาะสมุย เสนอ “แพ็กเกจ ลองสเตย์”

เข้าพักระยะยาวในห้องสวีทพร้อมสระส่วนตัวสุดหรู บนชายหาดอันสวยงามและเงียบสงบ พร้อมสิทธิพิเศษมากมาย
รีสอร์ตได้รับการจัดอันดับให้ติดหนึ่งในรีสอร์ตชั้นนำที่มีจำนวนเพียง 1% ของโรงแรมทั้งหมดทั่วโลก ในกลุ่มโรงแรมหรูที่ดีที่สุด (Best Luxury), โรงแรมที่ให้บริการที่ดีที่สุด (Best Service) และ โรงแรมที่โรแมนติกที่สุด (Best Romance) โดย TripAdvisor

ขนมจีนเสวยเจ๊แร่ ขนมเส้นรสเด็ดเมืองหล่มสัก

ความสุขของการเดินทางนอกจากการได้พบเห็นสิ่งใหม่ๆ รอบตัวแล้วนั้น หลายคนคงจะปฏิเสธไม่ได้ว่าเรื่องอาหารการกินในแต่ละสถานที่ที่เราได้ไปถึงก็ถือเป็นเรื่องสำคัญกับการเดินทางเช่นกัน เมื่ออาหารอร่อยควบคู่ไปกับการเดินทางที่แสนรื่นรมย์ อะไรๆ ก็เพลิดเพลินไปหมดจริงไหม