บว่อ-ฆึ ดูเส่อวอ เลอต่าโอะมู พิธีกรรมความเชื่อในไร่หมุนเวียน

ชาวกะเหรี่ยงเชื่อว่าผลผลิตจากไร่หมุนเวียนของตนนั้นมาจากตนร่วมกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ต่าง ๆ ดังนั้น หลังจากปลูกข้าวเสร็จแล้วชาวกะเหรี่ยงจำทำพิธีบว่อ ฆึซึ่งเป็นการเลี้ยงเจ้าที่เจ้าทางที่อยู่ในไร่รวมทั้งคอยช่วยดูแลปกป้องไร่หมุนเวียนให้มีความอุดมสมบูรณ์ปลอดภัยไร่โรคร้ายรวมไปถึงผู้ที่ทำไร่หมุนเวียนให้มีความปลอดภัยอยู่ดีมีความสุข

พิธีบว่อ ฆึเป็นพิธีกรรมที่ทำในครอบครัวที่ทำไร่หมุนเวียนด้วยกัน โดยทั่วไปพิธีนี้เริ่มต้นจากบ้านผู้นำทางจิตวิญญาณฮีโข่แล้วตามด้วยครอบครัวอื่น ๆ

ในการประกอบพิธีบว่อ ฆึนั้นหัวหน้าครอบครัวแต่ละบ้านจะเป็นผู้ประกอบพิธีส่วนสมาชิกคนอื่นๆจะช่วยเตรียมเครื่องประกอบพิธีกรรมเช่นหมูไก่ตัวผู้และไก่ตัวเมียข้าวพืชผักเหรียญโบราณสร้อยลูกปัดและที่ขาดได้เลยคือเหล้าส่วนแท่นพิธีนั้นทำด้วยไม้ไผ่

  เจ้าที่ เจ้าทาง เจ้าป่าเจ้าเขา วันนี้ขอท่านทั้งหลายจงมารับคำขอขมาที่นำมาถวายด้วย หมู ไก่ เหล้าขอให้มากินชิ้นส่วนสำคัญที่นำมาถวายด้วยขอให้ทุกคนรอบพ้นจากอตรายรอบพ้นจากการเจ็บไข้ได้ป่วยขอให้ผลผลิตสวยงาม เขียวขจี ออกดอกออกผล

  เทพแห่งไฟเอย ไฟคือผู้ที่ร้อนที่สุด คือผู้ที่เผาไหม้ทุกสรรพสิ่ง วันนี้มาเลี้ยงเจ้า เจ้าจึงรับคำขอขมา ให้มากินชิ้นส่วนสำคัญที่นำมาถวาย แล้วดลบันดาลให้ข้าวในไร่สวยงาม เขียวขจี ออกดอกออกผล

หนึ่งในคำอธิฐานจิตของผู้นำจิตวิญญาณและเจ้าของไร่หมุนเวียนแปลงนั้นที่แสดงถึงการทดแทนบุญคุณเจ้าที่เจ้าทางในพื้นที่เหล่านั้น ที่ได้ให้มนุษย์ได้ใช้ประโยชน์ รวมไปถึงขอบคุณธรรมชาติ ทั้งดิน น้ำ ลม ไฟ ที่เกื้อกูลให้พืชผลเจริญงอกงามให้มนุษย์และสัตว์ได้ดำรงชีวิตอย่างเรียบง่าย 

. ที่แห่งนี้ ไร่หมุนเวียน บ้านแม่อมยะ ต.ท่าสองยาง อ.ท่าสองยาง จ.ตาก เมล็ดพันธุ์ไร่หมุนเวียนกำลังเบ่งบาน ปีนี้บ้านแม่อมยะ ทำไร่หมุนเวียนแปลงใหญ่ 900 ไร่ โดยใช้กรรมสิทธิ์หน้าหมู่ แปลงรวม หรือ โฉนดชุมชน โดยระบบแปลงรวมนี้ีได้รักษาความหลากหลายทางเมล็ดพันธุ์ ทีมวิจัยชุมชนได้รวบรวมเมล็ดพันธุ์ในไร่หมุนเวียน พบว่า บ้านแม่อมยะ มีพันธุ์ข้าว และพืชผักชนิดอื่น ๆ ที่ปลูกในไร่หมุนเวียน รวมแล้ว 80 ชนิด

พื้นที่บ้านแม่อมยะ มีจำนวนประชากร 402 คน จำนวนครัวเรือน 63 หลังคา ผู้หญิง 178 คน  ผู้ชาย 224 คน ร่วมกันดูแลรักษาผืนป่าแผ่นดินแม่ ที่เรียกว่า พื้นที่จิตวิญญาณดูเส่อวอ เลอต่าโอะมูจำนวน 15,664.51    ไร่ โดยใช้ความเชื่อเป็นเครื่องมือจัดการทรัพยากรธรรมชาติให้คงอยู่มายาวนานกว่า 200 ปีตามหลักฐานการตั้งถิ่นตามประวัติศาสตร์

ทั้งนี้ชุมชนที่วัฒนธรรมประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนาน กำลังได้รับความเดือดร้อนการประกาศพื้นที่ป่าตามกฏหมายทับพื้นที่ชุมชน  ชุมชนบ้านแม่อมยะ เป็น 1 ใน 49 ชุมชน แม่ฮ่องสอนตาก ที่ได้รับผบกระทบจากการประกาศอุทยานแห่งชาติแม่เงา (เตรียมการ)

มาถึงตรงนี้เราเพียงอยากนำเสนอมิติของการดำรงไว้ซึ่งอัตลักษณ์ของชาติพันธุ์ ตาม มติ ครม. 3 สิงหาคม 2553 แนวนโยบายและหลักปฏิบัติในการฟื้นฟูวิถีชีวิตชาวกะเหรี่ยง ในประเด็น การจัดการทรัพยากร ข้อที่ 6 ส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพในชุมชนบนพื้นที่สูง เช่น การรักษาความหลากหลายของการสร้างพันธุ์พืช การสร้างความมั่นคงทางอาหาร การสร้างความสมดุลของระบบนิเวศผ่านกระบวนการระบบไร่หมุนเวียนมรดกภูมิปัญญาโลก

Share on facebook
Share on twitter
Share on pinterest
Previous
Next

Guide ใกล้ : Application คู่ใจคนชอบท่องเที่ยวตัวจริง

Guide ใกล้ เหมือนมีไกด์ไว้ใกล้ตัว
Application นี้จะช่วยแนะนำว่า ตำแหน่งรอบตัวเรามีที่เที่ยว ร้านอาหาร ร้านขายของ ที่พัก หรือสถานที่จุดใดน่าแวะไปสัมผัส ชิม ช็อป แชะ แชร์ พร้อมกิจกรรมเด่นประจำเดือน แผนที่ลงจุดใช้งานง่าย ดูสนุกและสะดวก แค่ดูภาพสวยๆ ก็อยากไปแล้ว

Writer/ Photographer

มูลนิธิพัฒาภาคเหนือ สำนักงานเชียงใหม่

มูลนิธิพัฒาภาคเหนือ สำนักงานเชียงใหม่

Relate Place

Eat

กุยช่ายหนุ่มผมยาว ปรากฏการณ์ขายไม่ถึง 20 นาที

นาทีนี้ไม่มีใครไม่รู้จักกุยช่ายหนุ่มผมยาวแห่งตลาดพลู ซึ่งโด่งดังในโลกโซเชียลฯ ด้วยปรากฏการณ์ขายกุยช่าย 500 กว่าลูกในเวลาเพียงไม่ถึงยี่สิบนาทีก็หมดเกลี้ยง ทุกเที่ยงครึ่ง พี่ง้วง-อธิศ เจ้าของฉายา ‘กุยช่ายหนุ่มผมยาว’ เข็นรถเข็นคันเล็กขนาดพอวางหม้อสแตนเลสใบใหญ่พร้อมกล่องใส่ถุงบรรจุซอสสูตรเข้มข้นเผ็ดหน่อยๆ จอดใต้สะพานข้ามแยกตลาดพลู ลูกค้าบางคนมารอต่อคิวก่อนกว่า 2 ชั่วโมง เพื่อให้ได้คิวลำดับต้นๆ บางคนมาเป็นวันที่ 3 เพิ่งถึงคิวลุ้นใจจดใจจ่อยิ่งกว่าลุ้นหวย ทีเด็ดเคล็ดลับของเจ้านี้คือพิถีพิถันทำแบบโฮมเมดทุกขั้นตอน มีเพียงกุยช่ายและเผือกขายมาตั้งแต่รุ่นพ่อ ลูกละ 50 สตางค์ ปรับราคาตามยุคสมัยจนมาถึงรุ่นพี่ง้วงคือลูกละ 10 บาท ปรับสูตรให้แป้งบางขึ้น แต่เหนียวนุ่ม ไส้แน่น รสกลมกล่อมเหมือนเดิม

Eat

Rang Mahal Rooftop Indian Restaurant เจ้าแห่งเครื่องเทศตำรับราชวงศ์อินเดีย

“นายรอบรู้” ขอพาไปลิ้มรสอาหารอินเดียในบรรยากาศท้องพระโรงที่ Rang Mahal Rooftop Indian Restaurant ห้องอาหารอินเดียบนชั้น 26 ของโรงแรมแรมแบรนดท์ ย่านสุขุมวิท ที่ได้รับรางวัล Thailand’s Best Restaurants จากนิตยสาร Thailand Tatler ถึง 13 ปีซ้อน

News

ภูเก็ตมุ่งหน้ายกระดับเป็นศูนย์กลางบริการด้านสุขภาพระดับโลก

ไมเนอร์ โฮเทลส์ ประกาศเปิดตัว ลายัน ไลฟ์ บาย อนันตรา ศูนย์ดูแลสุขภาพระดับโลก จุดหมายปลายทางชั้นนำสำหรับผู้รักสุขภาพจากทุกมุมโลก