บว่อ-ฆึ ดูเส่อวอ เลอต่าโอะมู พิธีกรรมความเชื่อในไร่หมุนเวียน

ชาวกะเหรี่ยงเชื่อว่าผลผลิตจากไร่หมุนเวียนของตนนั้นมาจากตนร่วมกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ต่าง ๆ ดังนั้น หลังจากปลูกข้าวเสร็จแล้วชาวกะเหรี่ยงจำทำพิธีบว่อ ฆึซึ่งเป็นการเลี้ยงเจ้าที่เจ้าทางที่อยู่ในไร่รวมทั้งคอยช่วยดูแลปกป้องไร่หมุนเวียนให้มีความอุดมสมบูรณ์ปลอดภัยไร่โรคร้ายรวมไปถึงผู้ที่ทำไร่หมุนเวียนให้มีความปลอดภัยอยู่ดีมีความสุข

พิธีบว่อ ฆึเป็นพิธีกรรมที่ทำในครอบครัวที่ทำไร่หมุนเวียนด้วยกัน โดยทั่วไปพิธีนี้เริ่มต้นจากบ้านผู้นำทางจิตวิญญาณฮีโข่แล้วตามด้วยครอบครัวอื่น ๆ

ในการประกอบพิธีบว่อ ฆึนั้นหัวหน้าครอบครัวแต่ละบ้านจะเป็นผู้ประกอบพิธีส่วนสมาชิกคนอื่นๆจะช่วยเตรียมเครื่องประกอบพิธีกรรมเช่นหมูไก่ตัวผู้และไก่ตัวเมียข้าวพืชผักเหรียญโบราณสร้อยลูกปัดและที่ขาดได้เลยคือเหล้าส่วนแท่นพิธีนั้นทำด้วยไม้ไผ่

  เจ้าที่ เจ้าทาง เจ้าป่าเจ้าเขา วันนี้ขอท่านทั้งหลายจงมารับคำขอขมาที่นำมาถวายด้วย หมู ไก่ เหล้าขอให้มากินชิ้นส่วนสำคัญที่นำมาถวายด้วยขอให้ทุกคนรอบพ้นจากอตรายรอบพ้นจากการเจ็บไข้ได้ป่วยขอให้ผลผลิตสวยงาม เขียวขจี ออกดอกออกผล

  เทพแห่งไฟเอย ไฟคือผู้ที่ร้อนที่สุด คือผู้ที่เผาไหม้ทุกสรรพสิ่ง วันนี้มาเลี้ยงเจ้า เจ้าจึงรับคำขอขมา ให้มากินชิ้นส่วนสำคัญที่นำมาถวาย แล้วดลบันดาลให้ข้าวในไร่สวยงาม เขียวขจี ออกดอกออกผล

หนึ่งในคำอธิฐานจิตของผู้นำจิตวิญญาณและเจ้าของไร่หมุนเวียนแปลงนั้นที่แสดงถึงการทดแทนบุญคุณเจ้าที่เจ้าทางในพื้นที่เหล่านั้น ที่ได้ให้มนุษย์ได้ใช้ประโยชน์ รวมไปถึงขอบคุณธรรมชาติ ทั้งดิน น้ำ ลม ไฟ ที่เกื้อกูลให้พืชผลเจริญงอกงามให้มนุษย์และสัตว์ได้ดำรงชีวิตอย่างเรียบง่าย 

. ที่แห่งนี้ ไร่หมุนเวียน บ้านแม่อมยะ ต.ท่าสองยาง อ.ท่าสองยาง จ.ตาก เมล็ดพันธุ์ไร่หมุนเวียนกำลังเบ่งบาน ปีนี้บ้านแม่อมยะ ทำไร่หมุนเวียนแปลงใหญ่ 900 ไร่ โดยใช้กรรมสิทธิ์หน้าหมู่ แปลงรวม หรือ โฉนดชุมชน โดยระบบแปลงรวมนี้ีได้รักษาความหลากหลายทางเมล็ดพันธุ์ ทีมวิจัยชุมชนได้รวบรวมเมล็ดพันธุ์ในไร่หมุนเวียน พบว่า บ้านแม่อมยะ มีพันธุ์ข้าว และพืชผักชนิดอื่น ๆ ที่ปลูกในไร่หมุนเวียน รวมแล้ว 80 ชนิด

พื้นที่บ้านแม่อมยะ มีจำนวนประชากร 402 คน จำนวนครัวเรือน 63 หลังคา ผู้หญิง 178 คน  ผู้ชาย 224 คน ร่วมกันดูแลรักษาผืนป่าแผ่นดินแม่ ที่เรียกว่า พื้นที่จิตวิญญาณดูเส่อวอ เลอต่าโอะมูจำนวน 15,664.51    ไร่ โดยใช้ความเชื่อเป็นเครื่องมือจัดการทรัพยากรธรรมชาติให้คงอยู่มายาวนานกว่า 200 ปีตามหลักฐานการตั้งถิ่นตามประวัติศาสตร์

ทั้งนี้ชุมชนที่วัฒนธรรมประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนาน กำลังได้รับความเดือดร้อนการประกาศพื้นที่ป่าตามกฏหมายทับพื้นที่ชุมชน  ชุมชนบ้านแม่อมยะ เป็น 1 ใน 49 ชุมชน แม่ฮ่องสอนตาก ที่ได้รับผบกระทบจากการประกาศอุทยานแห่งชาติแม่เงา (เตรียมการ)

มาถึงตรงนี้เราเพียงอยากนำเสนอมิติของการดำรงไว้ซึ่งอัตลักษณ์ของชาติพันธุ์ ตาม มติ ครม. 3 สิงหาคม 2553 แนวนโยบายและหลักปฏิบัติในการฟื้นฟูวิถีชีวิตชาวกะเหรี่ยง ในประเด็น การจัดการทรัพยากร ข้อที่ 6 ส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพในชุมชนบนพื้นที่สูง เช่น การรักษาความหลากหลายของการสร้างพันธุ์พืช การสร้างความมั่นคงทางอาหาร การสร้างความสมดุลของระบบนิเวศผ่านกระบวนการระบบไร่หมุนเวียนมรดกภูมิปัญญาโลก

Share on facebook
Share on twitter
Share on pinterest
Previous
Next

Guide ใกล้ : Application คู่ใจคนชอบท่องเที่ยวตัวจริง

Guide ใกล้ เหมือนมีไกด์ไว้ใกล้ตัว
Application นี้จะช่วยแนะนำว่า ตำแหน่งรอบตัวเรามีที่เที่ยว ร้านอาหาร ร้านขายของ ที่พัก หรือสถานที่จุดใดน่าแวะไปสัมผัส ชิม ช็อป แชะ แชร์ พร้อมกิจกรรมเด่นประจำเดือน แผนที่ลงจุดใช้งานง่าย ดูสนุกและสะดวก แค่ดูภาพสวยๆ ก็อยากไปแล้ว

Writer/ Photographer

มูลนิธิพัฒาภาคเหนือ สำนักงานเชียงใหม่

มูลนิธิพัฒาภาคเหนือ สำนักงานเชียงใหม่

Relate Place

News

ทีซีดีซี เชียงใหม่ จับมือพันธมิตรกว่า 50 แห่ง เตรียมจัดเทศกาลงานออกแบบเชียงใหม่ 2018 เนรมิตรงานดีไซน์สุดล้ำประดับประดาทั่วเมืองเชียงใหม่ คาดนักท่องเที่ยวเข้าชมทะลุแสน

“เทศกาลงานออกแบบเชียงใหม่ 2018” : “Chiang Mai Design Week 2018” ในชื่อหัวข้อ ยิ่งขัดเกลา ยิ่งแหลมคม (Keep Refining) เพื่อนำเสนอศักยภาพด้านการออกแบบและความคิดสร้างสรรค์ซึ่งต่อยอดมาจากทักษะฝีมือช่างและทุนทางวัฒนธรรมท้องถิ่นของภาคเหนือ

Travel

ได้เที่ยว…ได้ช่วยสิ่งแวดล้อม “เขาหลวง” ปลอดขยะ นักท่องเที่ยวปลอดภัย

“เขาหลวง” ตั้งอยู่อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย ใน “อุทยานแห่งชาติรามคำแหง” นับเป็นอีกจุดหมายปลายทางหนึ่งสำหรับนักท่องเที่ยวที่ชื่นชอบการเดินเขา..ขึ้นภู..ชมความงามแบบพาโนรามา สัมผัสอากาสเย็นๆ สูดโอโซนสะอาดๆ ที่ไม่ควรพลา

ขอนแก่น
Travel

ขอนแก่น เมืองท่องเที่ยวที่มากกว่าทางผ่าน

ขอนแก่นเมืองใหญ่อันดับ 5 ของประเทศ อีกทั้งเป็นศูนย์กลางการคมนาคมทางบกและทางอากาศของภูมิภาคอีสาน ใครหลายๆ คนอาจมองว่าเป็นแค่เมืองทางผ่าน เพราะเป็นศูนย์กลางที่จะเดินทางต่อไปยังจังหวัดอื่นๆ แต่จริงๆ แล้วจังหวัดขอนแก่นกลับมีสถานที่ท่องเที่ยวน่าสนใจอย่างมากมาย รอคอยให้ผ่านเข้ามาสัมผัส

Eat

4 ก๋วยเตี๋ยวเรือที่ต้องลองในเมืองกรุงเก่า

“ไปกินก๋วยเตี๋ยวเรือกัน” เป็นประโยคยอดฮิตที่ใครๆ ต้องเอ่ยเมื่อมาเยือนกรุงเก่าอย่าง จ. พระนครศรีอยุธยา ซึ่งมองไปทางไหนก็เห็นแต่เรือ…เรือ…เรือ…จอดเทียบท่าอยู่บนบก พร้อมเสิร์ฟก๋วยเตี๋ยวเรือที่มีทั้งสูตรโบราณ สูตรต้นตำรับ สูตรประยุกต์ และสูตรเฉพาะตัวแบบคนกรุงเก่า ให้คุณได้เลือกลิ้มชิมรสกันอย่างจุใจ