แข่งเรือเมืองน่าน บูชาพญานาค สานตำนานเชื่อมความสามัคคี

“ฮึบ เอ้า ฮึบ หนึ่ง สอง  สาม สี่ …..”  เสียงฝีพายจากเรือยาวสองลำกำลังส่งเสียงพร้อมกับออกแรงวาดพายให้กินน้ำพร้อมตวัดพายอย่างรวดเร็วจนน้ำกระจาย  เพื่อเร่งส่งให้เรือยาวหัวนาคลำสวยของหมู่บ้านตนชิงเข้าเส้นชัย

ตั้งแต่ปลายเดือนสิงหาคมที่น้ำในแม่น้ำน่านเอ่อล้นจนเต็มฝั่ง  ก็เป็นเวลาที่ชาวน่าน ผู้ตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำ ตั้งแต่อำเภอทางเหนือ ที่ อ. ปัว  อ. ท่าวังผา ไปจนถึง อ. เมือง และใต้สุดที่ อ. เวียงสา ก็ได้เวลานำเรือยาวลงสู่ลำน้ำ พร้อมฝึกซ้อมฝีมือเพื่อเข้าร่วมการแข่งขันตามประเพณี ซึ่งดำเนินมาเนิ่นนานหลายร้อยปี

A_แข่งเรือจังหวัดน่าน
เช้าวันแข่ง ไหว้ “ผีเรือ” ก่อนนำงประลองในสายน้ำน่าน
บายศรี ผลไม้ และอื่นๆ
ตกแต่งประดับเรือ ก่อนแข่ง
D_แข่งเรือจังหวัดน่าน
ชะลอม หรือก๋วย ที่ทำให้ระลึกถึงการ “ตานก๋วยสลาก”

ประเพณีนี้สมัยก่อนกำหนดการแข่งขันกันระหว่างหมู่บ้านต่างๆ ในงานประเพณีตานก๋วยสลาก ซึ่งเป็นประเพณีที่ชาวล้านนา แสดงความระลึกถึงบรรพบุรุษที่ลวงลับแล้ว  ด้วยการนำข้าวสารอาหารแห้ง ผลไม้ ของใช้จำเป็น ดอกไม้ธูปเทียน มาใส่ในชะลอมหรือก๋วย  นำไปที่วัดทำพิธีโดยการจับสลาก โดยไม่เจาะจงถวาย ซึ่งตานก๋วยสลากนี้นิยมจัดกันประมาณเดือนกันยายนถึงตุลาคม

ภายในงานนี้ก็นิยมเชื้อเชิญหมู่บ้านอื่นๆ  มาร่วมแข่งเรือกันตลอดทั้งเดือน  ต่อมาทางราชการจึงได้มีการกำหนดให้งานตานก๋วยสลาก ของวัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร เป็นยามที่เหมาะกับการเปิดสนามแข่งเรือประจำปีของเมืองน่าน  และจะมีการแข่งขันนัดปิดสนามกันอีกครั้งหลังออกพรรษา ในการฉลองกฐินพระราชทาน

F_แข่งเรือจังหวัดน่าน
สนามประลอง แม่น้ำน่าน บริเวณบ้านท่าค้ำ อ. ท่าวังผา
คำแดงเทวี เรือโบราณอายุนับร้อยปี บ้านนาเตา อ. ท่าวังผา สังเกตหัวพญานาครุ่นเก่า มีลักษณะขึงขัง ขนาดใหญ่
หัวเรือพญานาครุ่นใหม่ มีลักษณะเพรียว แล่นเร็ว

เอกลักษณ์ของเรือยาวเมืองน่านนั้น อยู่ที่รูปทรงเพรียวบางของเรือ สมัยก่อนจะใช้ต้นตะเคียนทองทั้งต้นมาขุดทำเป็นเรือแข่ง หัวเรือใช้ไม้แกะสลักเป็นรูปพญานาค ระบายสี ประดับกระจกสี ตัวเรือระบายสีสวยงาม ส่วนหางจะงอนงามเป็นหางนาค  แต่บางคนก็เรียกว่าหางหงส์

การนำหัวพญานาคมาประดับที่หัวเรือนี้ อาจมาจากตำนานขุนนุ่น ขุนฟอง ซึ่งเป็นต้นเค้าราชวงศ์ภูคา บรรพบุรุษของเมืองน่านที่เชื่อว่ากำเนิดมาจากพญานาค  และยังมีตำนานอุรังคธาตุว่า พญาสุวรรณนาคราชเป็นผู้สร้างแม่น้ำน่าน แข่งกับพญานาคาศรีสุทโธ ที่สร้างแม่น้ำโขง (ซึ่งในเมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว ก็มีการแข่งเรือหรือส่วงเฮือ เช่นเดียวกัน)

ชาวบ้านนั้นเชื่อกันว่าพญานาคมีความศักดิ์สิทธิ์ บันดาลให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล การแข่งเรือนี้ก็ประหนึ่งการบูชาพญานาค ทั้งยังสร้างความรัก ความสามัคคีให้กับชุมชน เพราะเมื่อถึงเวลาแข่งเรือ จะเริ่มตั้งแต่การบายศรีสู่ขวัญเรือ  บูชา “ผีเรือ” หรือที่ภาคกลางเรียกว่า “แม่ย่านางเรือ” ทุกคนในชุมชนจะร่วมไม้ร่วมมือกัน ส่งข้าว ส่งน้ำ พร้อมไปช่วยกันเชียร์ฝีพายของหมู่บ้านตนเอง  แม้กระทั่งเมื่อแข่งเสร็จแล้วก็ยังมีพิธีบายศรีสู่ขวัญและเลี้ยงผีเรือ เพื่อเป็นสิริมงคลของคนในหมู่บ้านอีกด้วย

M2_แข่งเรือจังหวัดน่าน

การแข่งเรือในเมืองน่าน นอกจากประเภทความเร็วที่ส่วนใหญ่เป็นคนหนุ่มสาวมาเป็นฝีพายแล้ว  ยังมีประเภทเรือโบราณอายุนับร้อยปี ที่ฝีพายก็อายุกว่าครึ่งศตวรรษ มาแข่งเพื่อความสนุกสนานสามัคคี  และยังมีประเภทสวยงาม ซึ่งการแข่งเรือนี้ ไม่ได้เน้นเรื่องการแพ้ชนะเป็นสำคัญ แต่เป็นการสืบสานประเพณีอันยิ่งใหญ่และงดงามของเมืองน่านไว้สืบไป

M3_แข่งเรือจังหวัดน่าน

ตารางแข่งเรือที่น่าสนใจ ประจำปี ๒๕๖๒

ประเพณีแข่งเรือในเมืองน่านนั้น มีสนามใหญ่ๆ อยู่สาม สี่ แห่งซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นชุมชนที่อยู่ริมแม่น้ำน่าน คือ ที่ อ. ท่าวังผา ซึ่งเป็นอำเภอแรกที่เริ่มเปิดฤดูกาลแข่งเรือเมืองน่าน  จากนั้น ก็จะมีแข่งที่ อ. เมือง  อ. เวียงสา  และ อ. ปัว  นอกจากนี้ยังมีการแข่งขันกันระหว่างหมู่บ้าน ซึ่งเป็นงานเล็กๆ ที่ยังดำรงประเพณีสืบต่อกันมา  งานแข่งเรือที่น่าสนใจในปี ๒๕๖๒  มีดังนี้

1.ประเพณีแข่งเรือ อ. ท่าวังผา 31 สิงหาคม ถึง 1 กันยายน เชิงสะพานท่าวังผาพัฒนา อ.ท่าวังผา (ไทยพีบีเอส ถ่ายทอดสด)

2.ประเพณีแข่งเรือจังหวัดน่าน (นัดเปิดสนาม) 14-15 กันยายน

3.ประเพณีแข่งเรือบ้านหนองเงือก ต.แงง อ.ปัว 22 กันยายน

4.ประเพณีแข่งเรือ ต. น้ำปั้ว อ. เวียงสา 5-6 ตุลาคม

5.ประเพณีแข่งเรือออกพรรษา ตานก๋วยสลาก วัดบุญยืนพระอารามหลวง อ. เวียงสา 12-13 ตุลาคม (ไทยพีบีเอส ถ่ายทอดสด)

6.ประเพณีแข่งเรือตักบาตรเทโวโรหนะวัดศิลามงคล อ.ท่าวังผา 14 ตุลาคม

7.ประเพณีแข่งเรือเยาวชนจังหวัดน่าน ท่าน้ำบ้านเจดีย์ ต. ดู่ใต้ อ.เมือง 19 ตุลาคม

8.ประเพณีแข่งเรือตานสลากจูมปู ต. ดู่ใต้ อ. เมือง จ. น่าน 20 ตุลาคม

9.ประเพณีแข่งเรือจังหวัดน่าน (นัดปิดสนาม) 25-27 ตุลาคม

สำหรับคนที่อยากไปชมความสนุก ไปเชียร์เรือแข่ง ก็อย่าลืมวางแผนลางานกันให้พร้อม….คุณอาจจะได้พบกับ นายรอบรู้ นักเดินทาง  ตะโกนเชียร์เรือแข่งอยู่ข้างๆ คุณ ก็เป็นได้

M5_แข่งเรือจังหวัดน่าน
แข่งจบ ยกโขนท้ายเรือไปเก็บ ก่อนจะนำมาแข่งกันใหม่ปีหน้า
N_แข่งเรือจังหวัดน่าน
Share on facebook
Share on twitter
Share on pinterest

Info

งานแข่งเรือเมืองน่าน

ประเพณีแข่งเรือในเมืองน่านนั้น มีสนามใหญ่ๆ อยู่สาม สี่ แห่งซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นชุมชนที่อยู่ริมแม่น้ำน่าน คือ ที่ อ. ท่าวังผา ซึ่งเป็นอำเภอแรกที่เริ่มเปิดฤดูกาลแข่งเรือเมืองน่าน  จากนั้น ก็จะมีแข่งที่ อ. เมือง  อ. เวียงสา  และ อ. ปัว  นอกจากนี้ยังมีการแข่งขันกันระหว่างหมู่บ้าน ซึ่งเป็นงานเล็กๆ ที่ยังดำรงประเพณีสืบต่อกันมา 

Previous
Next

Guide ใกล้ : Application คู่ใจคนชอบท่องเที่ยวตัวจริง

Guide ใกล้ เหมือนมีไกด์ไว้ใกล้ตัว
Application นี้จะช่วยแนะนำว่า ตำแหน่งรอบตัวเรามีที่เที่ยว ร้านอาหาร ร้านขายของ ที่พัก หรือสถานที่จุดใดน่าแวะไปสัมผัส ชิม ช็อป แชะ แชร์ พร้อมกิจกรรมเด่นประจำเดือน แผนที่ลงจุดใช้งานง่าย ดูสนุกและสะดวก แค่ดูภาพสวยๆ ก็อยากไปแล้ว

Writer/ Photographer

อนุรัตน์ วัฒนาวงศ์สว่าง

อนุรัตน์ วัฒนาวงศ์สว่าง

Relate Place

Eat

[ Farm Design ] ฟินเวอร์! กับชีสเค้กเนื้อเนียน..นุ่ม.. ต้นตำรับจากเกาะฮอกไกโด

ไม่ต้องบินไปไกลถึงญี่ปุ่น.. ก็อร่อยฟินกับชีสเค้กสไตล์ญี่ปุ่นแท้ ๆ ต้นตำรับจากเกาะฮอกไกโด ได้ที่ Farm Design พื้นที่เล็ก ๆ ที่ตกแต่งสไตล์คาเฟ่ญี่ปุ่น ด้วยโครงสร้างและเฟอร์นิเจอร์ไม้โทนสีเบจดูสว่างและอบอุ่น โดดเด่นด้วยโลโก้วัวใส่แว่นกันแดดมาดเท่ห์ ที่มีสายพันธุ์จากแคนาดาและถูกเลี้ยงแบบระบบเปิดในทุ่งหญ้าอันอุดมสมบูณณ์แห่งเกาะฮอกไกโด ประเทศญี่ปุ่น

Travel

บว่อ-ฆึ ดูเส่อวอ เลอต่าโอะมู พิธีกรรมความเชื่อในไร่หมุนเวียน

ชาวกะเหรี่ยงเชื่อว่าผลผลิตจากไร่หมุนเวียนของตนนั้นมาจากตนร่วมกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ต่าง ๆ ดังนั้น หลังจากปลูกข้าวเสร็จแล้วชาวกะเหรี่ยงจำทำพิธี “บว่อ ฆึ” ซึ่งเป็นการเลี้ยงเจ้าที่เจ้าทางที่อยู่ในไร่ รวมทั้งคอยช่วยดูแลปกป้องไร่หมุนเวียนให้มีความอุดมสมบูรณ์ปลอดภัยไร่โรคร้าย รวมไปถึงผู้ที่ทำไร่หมุนเวียนให้มีความปลอดภัยอยู่ดีมีความสุข

Eat

5 ร้านอร่อยประจำเมืองลำปาง

ใครมาเที่ยวลำปางช่วงนี้ แต่ไม่รู้ว่าจะหาร้านอาหารอร่อยๆที่ไหนนั่งชิลล์ ตาม”นายรอบรู้”มาทางนี้เลย เราได้คัดร้านเด็ดๆในจ.ลำปางมาให้ลิ้มลองกันจ้า

Travel

“จือจินต้ง”…เปิดโลกแห่งจินตนาการในถ้ำที่ใหญ่และสวยที่สุดในจีน

“จือจิงต้ง” หรือถ้ำจือจิน เป็นถ้ำที่ซ่อนตัวอยู่ในเขตภูเขาสูง เมืองปี้เจี๋ย มณฑลกุ้ยโจว มาเป็นเวลานาน จนกระทั่งทีมสำรวจของการท่องเที่ยวเมืองปี้เจี๋ยไปค้นพบในปี ค.ศ. 1980